Wat is acne?

De medische term voor jeugdpuistjes is acne vulgaris, oftewel acne. Acne is een huidaandoening waarbij mee-eters (comedonen), puistjes (pustels), rode bultjes (papels) en/of onderhuidse ontstekingen (noduli) voorkomen. Het uit zich meestal in het gezicht, op de borst, rug, nek en/of de schouders. De acne komt vooral voor op delen van de huid waar zich veel talgklieren bevinden. Talgklieren maken talg (huidsmeer) aan om de huid soepel te houden en de barrièrefunctie in stand te houden. Ongeveer 85% van de mensen, in de leeftijdsgroep van 12 tot 24 jaar heeft in mindere of meerdere mate last van acne. Acne is een van de meest voorkomende huidaandoeningen. Wanneer de acne onjuist behandeld wordt, kunnen er littekens achterblijven. Acne is niet besmettelijk. Het komt rond de puberteit vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Op latere leeftijd komt het vaker bij vrouwen voor.

Acne conglobata is een zwaardere vorm van acne, die vooral bij mannen voorkomt. Wanneer acne niet behandeld wordt, ontstaat bij een klein deel van de mensen acne conglobata. Hierbij kunnen in het gezicht, in de nek en op de rug ook grote mee-eters (dubbel– en reuzencomedonen), infiltraten, bobbels, abcessen en fistels ontstaan. Vaak zorgen deze voor littekens.

Hoe ontstaat het?

Acne vulgaris is een aandoening van de talgklieren. Talgklieren komen overal op het lichaam voor, behalve op de handpalmen en de voetzolen. Dankzij talgklieren blijven je huid en haren voorzien van vocht.

Verschillende factoren zijn van invloed op het ontstaan van acne. Waaronder een verhoogde talgproductie, dit ontstaat in de puberteit onder invloed van hormonen. De talgklieren in het gezicht, op de borst en op de rug worden groter en produceren meer en dikkere talg. Een andere factor is dat de afvoerkanaaltjes van de talgklierfollikels, die talg van de talgklier naar de huid afvoeren, verstopt kunnen raken. Dit komt doordat huidschilfers niet/niet goed afschilferen en samenklonteren. De talg kan niet meer naar buiten en gaat zich ophopen, zo ontstaan mee-eters (witte comedo).

Daarnaast bevatten de talgklieren bacteriën, waaronder de bacterie: Propionibacterium acnes (p.acnes). Deze bacterie zorgt ervoor dat de wand van het afvoerkanaal beschadigd raakt, waardoor het afvoerkanaaltje uiteindelijk knapt. De talg komt in de omliggende huid terecht en veroorzaakt zo een ontsteking, met roodheid en puistjes als gevolg.

Hoe verloopt acne?

Wanneer de acne onbehandeld blijft, kan het een langere periode blijven bestaan. Meestal verdwijnt de acne voor het 25e levensjaar. Bij een klein percentage van de gevallen blijft de huidaandoening tot op latere leeftijd aanwezig.

Hoe wordt acne behandeld?

Totdat de acne verdwijnt, bestaan er behandelmethoden om de acne te onderdrukken en zo de vorming van littekens te voorkomen en eventuele pijn te verminderen.

Er bestaat geen standaard behandeling voor acne. De behandeling hangt af van de ernst van de acne, de klachten, de littekenvorming, de leeftijd en het geslacht. De aanwezigheid van bijvoorbeeld mee-eters vraagt om een andere behandeling dan bij de aanwezigheid van flinke ontstekingen. Acne op de romp is minder makkelijk te behandelen dan acne in het gezicht.

De huisarts zal een aantal stappen met je doorlopen en een aantal vragen stellen om te bepalen welke behandeling het meest geschikt is. Zo wordt onder meer gekeken naar:

• De duur van de klachten
• Welke behandelingen er al hebben plaatsgevonden
• Eventueel anticonceptiegebruik (bij vrouwen)
• Overmatige haargroei, overgewicht, menstruatiestoornissen (bij vrouwen)
• Mogelijke genetische invloeden
• Het effect van de huidaandoening op je dagelijkse leven en welke klachten ervaren worden.
• De wijze van huidverzorging (het gebruik van gezichtsreinigers, was frequentie en zeepgebruik, gebruik of vermijden van cosmetica, ‘uitknijpen’).
• Geneesmiddelengebruik, waarbij vooral gekeken wordt naar het gebruik van hormoonzalven of orale corticosteroïden en anabole steroïde.
• Contact met chemische stoffen
• Verschijnselen die passen bij het Cushing syndroom

Wanneer er geen duidelijke diagnose acne kan worden gesteld zal de huisarts je doorsturen voor verder onderzoek naar een dermatoloog.

De huisarts zal de huid onderzoeken op mee-eters (comedonen), puistjes (pustels), rode bultjes (papels) en/of onderhuidse ontstekingen (noduli) en daarnaast op litteken- en pigmentvorming.

De behandeling richt zich vooral op het voorkomen van weefselbeschadigingen (laesies) en in mindere mate op het laten verdwijnen van bestaande. Het duurt gemiddeld 4 tot 8 weken voordat er een effect optreedt van een behandeling met medicijnen. Het maximale effect wordt vaak pas na enkele maanden bereikt. Bijwerkingen zullen doorgaans direct optreden, neem direct contact op met de huisarts wanneer dit het geval is.

De belangrijkste middelen die kunnen worden ingezet om acne te behandelen zijn:

• Benzoylperoxide kan veilig worden gebruikt bij de behandeling van acne en is, naast de lokale retinoïden, een van de middelen van eerste keus.
• Lokale retinoïden. De retinoïden adapaleen en tretinoïne kunnen veilig gebruikt worden bij acne en zijn, naast benzoylperoxide, de eerste keus bij een behandeling. Lokale retinoïden mogen niet worden toegepast tijdens zwangerschap en wanneer een vrouw borstvoeding geeft.
• Lokale antibiotica. Clindamycine en erytromycine zijn beide effectief in het bestrijden van vooral papels en pustels. Het gebruik van lokale antibiotica zal beperkt worden tot maximaal drie maanden.
• De huisarts kan ook een combinatiepreparaat voorschrijven die antibiotica bevatten: clindamycine/benzoylperoxide en clindamycine/tretinoïne.
• Orale antibiotica moeten, net als lokale antibiotica, gecombineerd worden met benzoylperoxide of een lokaal retinoïde. Deze heeft een behandelingsduur van minimaal zes weken.
• Oraal isotretinoïne is een middel tegen acne en wordt ingezet bij ernstige acne of wanneer andere behandelingen niet aanslaan. Isotretinoïne verhoogt de kans op een miskraam en veroorzaakt ernstige aangeboren afwijkingen bij het kind, dus kan niet worden gebruikt tijdens de zwangerschap.
• Orale hormonale combinatiepreparaten kunnen het beloop van acne gunstig beïnvloeden. Het effect op de acne verschilt individueel en wordt meestal na drie tot vier maanden zichtbaar.

Na ongeveer 6 weken zal een huisarts een controleafspraak maken om te bespreken hoe de behandeling verloopt.

Ga voor meer informatie over de behandeling naar de huisarts.

Wat kun je zelf doen?

• Een arts kan je helpen bij het kiezen van een behandeling. Bespreek de verschillende mogelijkheden om zo tot een behandeling te komen die past bij jouw huid en leefstijl.
• Bepaalde geneesmiddelen kunnen acne verergeren. Neem contact op met je huisarts als je vermoedt dat dit bij jou het geval is. Misschien is er een ander alternatief voor die geneesmiddelen.
• Het is belangrijk om de puistjes niet zelf uit te knijpen en niet aan de acne te krabben. Dit kan leiden tot verergering van de ontstekingen en tot littekenvorming.
• Vaak wordt gedacht dat de zon en/of de zonnebank helpt bij het verminderen van de acne. Op korte termijn zal de acne minder opvallen door het bruin worden van je huid. Op lange termijn kan het juist de acne verergeren, dit komt doordat de huid dikker wordt en de talgproductie toeneemt.
• Vermijd stoffen die de talgklier kunnen verstoppen, zoals cosmetica. Als je wel make-up wilt gebruiken, gebruik dan zo weinig mogelijk en kies voor make-up op waterbasis. Verwijder voor het slapen altijd de make-up met water en/of de wasgel die is aangeraden door de specialist.
• Druk en wrijving kunnen acne verergeren, bijvoorbeeld door een bandje van een helm onder je kin of door de rand van een petje op je voorhoofd. Probeer druk en wrijven zo veel mogelijk te vermijden.
• Na een het sporten is het belangrijk om altijd je gezicht en lichaam te reinigen. Zweet kan namelijk in combinatie met kleding en wrijving de acne verergeren.
• Stop niet met het reinigen/behandelen van je huid wanneer de acne verminderd is. Wanneer je stopt kan de Acne namelijk weer terugkomen.
• Wanneer de acne je gevoel en dagelijks functioneren negatief beïnvloedt, en je moeite hebt om met de Acne om te gaan, dan kun je via de huisarts psychologische hulp zoeken.

Feiten over acne

• Acne wordt niet veroorzaakt door slechte hygiëne.
• Acne wordt niet veroorzaakt door een vitaminetekort.
• Het is onbekend of roken invloed heeft op het ontstaan of beloop van acne.
• Er is geen bewijs dat het gebruik van cosmetica een nadelige invloed heeft op acne.
• Het is ook niet bewezen dat voedingsmiddelen zoals chocola, melkproducten, varkensvlees of vette voeding invloed heeft op het ontstaan of verergeren van acne.

Bron: Nederlands Huisartsen Genootschap

Huidheld met acne

Lees in deze rubriek huidhelden de ervaringen van mensen die leven met een ‘huid die anders is’. Een portret van een inspirerend mens. Onze Huidheld Deirdre:

“Ik slikte drie keer op een dag ibuprofen, omdat ik zoveel pijn had”

Het Huidfonds is een erkende goede doelen organisatie en richt zich op

• Het voorkomen van huidaandoeningen
• Betere zorg voor mensen met een huidaandoening
• Acceptatie van de huid die ‘anders’ is

Vind je het ook zo belangrijk dat het Huidfonds zich inzet om huidaandoeningen te voorkomen, voor betere zorg en om acceptatie van de huid die ‘anders’ is te vergroten? Maak dan het verschil en doe een donatie via: