Lichen planus

De oorzaak waarom iemand lichen planus krijgt is vaak onbekend. Gedacht wordt dat lichen planus een vorm van een auto-immuunziekte is. Dit betekent dat de eigen ontstekingscellen, die normaal bacteriën en virussen bestrijden, nu bepaalde delen van de huid en slijmvliezen aantasten.

Andere oorzaken van lichen planus kunnen zijn:

• Erfelijke factoren.

• Bepaalde virussen.

• Medicijnen: de lichen planus zit dan vooral op de huid en bijna nooit in de mond of bij de geslachtsdelen. Deze medicijnen zijn vaak pijnstillers (NSAID’s, zoals ibuprofen en diclofenac) en medicijnen tegen hoge bloeddruk of hartaandoeningen (bètablokkers en ACE-remmers).

• Tandheelkundig materiaal (vullingen / metalen): lichen planus in de mond kan soms ook veroorzaakt worden door het materiaal dat een tandarts gebruikt. Vooral door amalgaam, composiet, kobalt, kwik en goud kunt u afwijkingen aan het slijmvlies in de mond krijgen. Als je een ingreep bij de tandarts krijgt, is het verstandig te vragen welk materiaal de tandarts hierbij gebruikt. Dit kun je dan aan je arts vertellen.

• Contactallergie: lichen planus van de lippen, mond en genitale slijmvliezen kan soms veroorzaakt worden door een contactallergie op bijvoorbeeld een bepaalde tandpasta. Ook als de lichen planus in de plooien aanwezig is of heel uitgebreid op de huid aanwezig is, kan er bij uitzondering sprake zijn van een contactallergie.

Tenslotte, het is mogelijk dat door stress de lichen planus erger wordt.

• Lichen planus van de huid

Als je lichen planus op je huid hebt, zie je vaak groepjes kleine paars-rode glanzende bultjes die aan de bovenkant plat zijn. Soms zijn hier witte strepen in te zien (dit heet ook wel Wickhamse striae). Deze platte bultjes kunnen overal voorkomen op het lichaam, maar je ziet ze meestal op de binnenkant van de polsen, onderarmen, onderkant van de rug en enkels. De bultjes geven soms geen klachten (bij 20% van de patiënten), maar vaak (bij 80%) hevige jeuk.

Een kenmerk van lichen planus is dat op de plaats waar de huid beschadigd is, bijvoorbeeld door een schaafwond of hard krabben, een nieuwe lichen planus plek kan ontstaan (dit noemt men het Koebner fenomeen).

• Lichen planus van de slijmvliezen

Soms komt lichen planus zowel op de huid als op de slijmvliezen voor, maar soms alleen op de slijmvliezen zoals de mond en geslachtsdelen. In de mond ontstaan plekjes aan bijvoorbeeld de binnenkant van beide wangen, op het tandvlees of op de tong. Bij de geslachtsdelen ontstaan plekjes bij de vagina, de anus en de eikel. De klachten kunnen variëren van fijne witte lijntjes (Wickhamse striae) die geen klachten geven, tot (zeer) pijnlijke wondjes en zweertjes. Branderigheid en pijn door lichen planus op de eikel en bij de vagina kunnen ervoor zorgen dat seksueel contact pijnlijk kan zijn.

Lichen planus kan op alle slijmvliezen van het lichaam voorkomen, dus behalve in de mond en genitaal, ook onder andere in de neus, slokdarm, ogen en blaas.

Andere vormen van lichen planus zijn:

• Lichen planus van de nagels

Dit komt bij ongeveer 10% van de patiënten voor. De klachten kunnen variëren van in lengterichting verlopende ribbeltjes en gleufjes zonder klachten, tot het volledig uitvallen van de nagels die ook niet meer terug groeien.

• Lichen planopilaris

Dit is lichen planus van de haarzakjes op het hoofd. Hierdoor kun je (blijvend) haarverlies krijgen als gevolg van littekenvorming van de haarzakjes. Deze vorm kan op iedere leeftijd voorkomen, maar wordt vooral gezien bij vrouwen tussen de 40-60 jaar. Het kan jeukklachten geven op de hoofdhuid, maar ook haaruitval en kale plekken.

Nee, geen enkele vorm van lichen planus is besmettelijk.

Je arts kan aan de plekken zien of je lichen planus hebt. Alleen bij twijfel is het nodig om een klein stukje huid weg te nemen (biopt). Hiervoor wordt je huid verdoofd op de plaats waar het stukje huid wordt weggenomen.

Probeer je huid zo min mogelijk te beschadigen, want in beschadigde huid kan een nieuwe lichen planus plek ontstaan.

Probeer bij lichen planus genitaal de kwetsbare huid te ontzien van druk en schuifkrachten van buitenaf. Draag dus geen te strakke kleding, zorg eventueel voor een aangepast fietszadel.

Gebruik bij de verzorging genitaal geen washandjes, maar de douchekop met alleen lauwwarm water. Bij voorkeur daarna voorzichtig droogdeppen.

Als je last hebt van lichen planus in je mond, kunnen bepaalde voedingsmiddelen je klachten verergeren doordat je slijmvliezen kapot zijn. Denk hierbij aan sterk gekruid eten, citrusvruchten, tomaten, cafeïne-houdende dranken zoals koffie en cola, knapperig voedsel zoals toast en chips. Als je het gevoel hebt dat dit zo is, kun je deze producten beter vermijden.

Het is belangrijk om bij lichen planus in de mond regelmatig naar de tandarts of mondhygiëniste te gaan, omdat de lichen planus het gebit en het tandvlees kan beschadigen

Controleer je slijmvliezen regelmatig. Als je zelf een bult ontdekt die snel groter wordt, een ruwe plek voelt of als er een wond ontstaat die niet geneest, is het belangrijk om deze te laten controleren door je arts.

Afhankelijk van de oorzaak is lichen planus wel of niet te genezen. Als lichen planus veroorzaakt wordt door medicatie, kunnen de klachten na stoppen van het medicijn verdwijnen. Stop nooit zonder overleg met je arts met medicijnen. Ook als er sprake is van een contactallergie, kunnen na het vermijden van de allergische stoffen de klachten geheel verdwijnen.

Helaas is de oorzaak van lichen planus vaak niet bekend. Behandeling kan er wel voor zorgen dat de klachten minder worden. Als je lichen planus op de huid hebt, is de kans groot dat je klachten binnen 2 jaar vanzelf verdwijnen. Waarom de klachten op een gegeven spontaan verdwijnen is niet bekend.

Tijdens de behandeling, of als de lichen planus spontaan verdwijnt, zie je vaak nog donkerbruine vlekken op je huid. Deze vlekken zullen meestal in de loop van de tijd vanzelf verdwijnen, maar dit kan wel 1-2 jaar duren.

Na genezing kan lichen planus weer terugkomen, ook als je al jaren geen klachten meer hebt. Waarom dit gebeurt, is onbekend.

Als je lichen planus in de mond of bij de geslachtsdelen hebt, geneest dit helaas meestal niet spontaan. Je kunt dan lang klachten houden zoals branderigheid en pijn, vooral bij de geslachtsdelen. Als je hierdoor seksuele problemen krijgt, is het verstandig om dit aan je arts te vertellen. Als het nodig is kan de arts je doorsturen naar een speciale therapeut zoals een psychotherapeut of seksuoloog.