Wat is ulcus cruris?
Ulcus cruris is een wond op het onderbeen die niet goed wil genezen. Dit heet ook wel een open been. Er kan een korst op zitten of er kan vocht uit komen. Voordat een open been ontstaat, zijn er vaak al afwijkingen aan het been. Meestal hebben mensen met een open been spataderen en vochtophopingen in de benen. Dit gaat gepaard met een moe en zwaar gevoel in de benen. Er kunnen vervolgens bruine verkleuringen en eczeem ontstaan, soms met verhardingen onder de huid. Door een kleine beschadiging van de huid – of spontaan – kan een zweer of wond ontstaan. Een open been ontstaat over het algemeen rond of boven de enkels. De wond is erg gevoelig voor infecties. Vanuit de randen of vanuit de bodem van de wond groeit de gezonde huid weer aan.
Ongeveer 2 op de 100 mensen krijgt een open been. Vaak zijn het ouderen.
Hoe ontstaat ulcus cruris?
Er zijn twee mogelijke oorzaken van een open been:
- Een bloedvat van het been naar het hart (ader) werkt niet meer goed. Dit is de meest voorkomende oorzaak. Bloed gaat van het hart naar het been en vervolgens weer terug naar het hart. Om weer terug naar het hart te stromen, moet het bloed tegen de zwaartekracht in bewegen. Twee mechanismen zorgen hiervoor. Ten eerste zitten er in de aders kleppen waar het bloed maar in één richting doorheen kan, richting het hart. Als het bloed terug wil stromen, sluiten de kleppen om te voorkomen dat het bloed daadwerkelijk terugstroomt. Daarnaast zorgt de kuitspier bij bewegingen van het onderbeen ervoor dat het bloed naar boven wordt gestuwd. Als de kleppen kapot zijn, kan het bloed terugstromen naar de benen. Vooral een vroegere trombose (bloedstolsels in de bloedvaten) is vaak een oorzaak. Hierdoor komt er meer vocht in de benen. De benen worden dikker en de huid komt strak te staan. Als de huid vervolgens beschadigd raakt, kan de wond niet meer goed genezen. Er ontstaat een open been. Als de kleppen kapot zijn, kunnen ze niet meer hersteld worden.
- Een bloedvat van het hart naar het been (slagader) is verstopt. Dit komt veel minder vaak voor. Als een slagader die bloed naar het been leidt, verstopt raakt, kan er onvoldoende bloed met zuurstof en voedingsstoffen naar de huid van het been. Hierdoor kan de huid afsterven. Er ontstaan zeer pijnlijke open plekken die erg moeilijk genezen. Deze open plekken zitten meestal op de tenen, voeten en/of buitenzijde van het been.
Het verloop van een open been
Het verloop van een open been ligt aan de oorzaak hiervan:
Een open been veroorzaakt door een slecht functionerende ader:
Dit kan goed genezen. De kleppen in de ader kunnen echter niet meer genezen of gemaakt worden. Hierdoor kan er opnieuw een open been ontstaan. Dit kan voorkomen worden door speciaal aangemeten elastische kousen te dragen en eventuele spataderen te behandelen.
Een open been veroorzaakt door een verstopte slagader:
Dit is niet makkelijk te genezen (meer informatie lees je onder het kopje Hoe wordt een open been behandeld). Als de slagader nog verder verstopt raakt, moet soms zelfs een voet of been geamputeerd worden.
Hoe wordt een open been behandeld?
Een open been veroorzaakt door een slecht functionerende ader:
Bij de behandeling is het belangrijk dat de bloedstroom van het been naar het hart weer goed gaat lopen en dat het vocht en de afvalstoffen uit het been gaan. Dan geneest de wond vaak vanzelf. Hiervoor wordt een speciaal drukverband van de voet tot de knie aangelegd, dat bij de enkel de meeste druk uitoefent en bij de knie het minste. Daarnaast is het belangrijk om veel te lopen, omdat de kuitspier het bloed naar boven perst. Het speciale drukverband in combinatie met lopen zorgt ervoor dat het bloed naar boven wordt gepompt. Het drukverband wordt 1 tot 3 keer per week vervangen in het ziekenhuis of de kliniek, door de huisarts of door de huidarts. Deze verbandbehandeling kan een aantal maanden duren. Daarnaast is het belangrijk dat eventuele spataderen behandeld worden.
Als een open been genezen is, moet de patiënt overdag altijd een speciale elastische kous dragen. Dit voorkomt dat er weer vocht ophoopt in het been wat het risico op een open been verhoogt.
Als een open been niet wil genezen, kan er ook een huidtransplantatie gedaan worden. Hierbij wordt er een stuk huid (meestal van het bovenbeen) naar de wond getransplanteerd. Daarna volgt de behandeling met het drukverband waarbij de patiënt ook veel moet lopen.
Een open been veroorzaakt door een verstopte slagader:
Als een slecht functionerende slagader de oorzaak is van het open been, proberen de artsen de verstopping te verwijderen. Dit moet operatief gebeuren. De verstopping kan verwijderd worden (dotteren) of er kan een omleiding in de slagader gemaakt worden (by-pass), waardoor het bloed de verstopping omzeilt.
Wat kun je zelf doen?
- Alleen door de behandeling trouw op te volgen krijg je de beste resultaten. Het kan een tijdje duren voor je resultaat ziet.
- Voorkom een nieuw open been door elastische kousen te blijven dragen.
- Beweeg zo veel mogelijk. Vooral lopen en fietsen zijn goede bewegingen. Hierbij worden namelijk de kuitspieren gebruikt, waardoor het bloed en vocht uit de benen worden afgevoerd.
- Als je niet veel kunt lopen is het belangrijk om regelmatig kuitspieroefeningen te doen.
- Voorkom dat je lang moet staan en/of zitten. De kuitspieren kunnen dan niet goed helpen om het bloed en vocht uit je benen omhoog te duwen.
- Draag comfortabele schoenen zonder hak. Bij het dragen van hoge hakken helpen de kuitspieren minder goed om het bloed omhoog te duwen.
- Leg je benen hoog als je langdurig moet zitten.
- Stop met roken om de doorbloeding te verbeteren.
- Heb je erg veel moeite met je huidaandoening? Dan kun je psychologische hulp inschakelen om te leren leven met een open been
Het Huidfonds is een erkende goede doelen organisatie en richt zich op
- Het voorkomen van huidaandoeningen
- Betere zorg voor mensen met een huidaandoening
- Acceptatie van de huid die ‘anders’ is
Vind je het ook zo belangrijk dat het Huidfonds zich inzet om huidaandoeningen te voorkomen, voor betere zorg en om acceptatie van de huid die ‘anders’ is te vergroten? Maak dan het verschil en doe een donatie via: